Miasto Hrubieszów

Cmentarz katolicki i cmentarz prawosławny

Cmentarz katolicki i cmentarz prawosławny (ul. Kolejowa), którego zarządcą jest Parafia Rzymskokatolicka pw. Ducha Św. oraz Parafia Prawosławna pw. Zaśnięcia N.M.P.

Cmentarz został założony w końcu XVIII w. poza granicami miasta, w drodze do Gródka. Pierwsze wzmianki o cmentarzu pochodzą z 1788 r. Cmentarz ma powierzchnię 6 ha i kształt nieregularnego wieloboku. Podzielony na duże kwatery wydzielone przez alejki biegnące z południa na północ i ze wschodu na zachód. Na cmentarzu zachowały się różne typy nagrobków i kaplice nagrobne, z których najokazalsza jest kaplica Wiktorii i Nikodema Korotyńskich od strony ul. Kolejowej. Jest to kaplica neogotycka, z zachowanym wewnątrz ołtarzem pw. Św. Józefa.

Na cmentarzu hrubieszowskim występują różnorodne formy nagrobków. Najstarszą grupę z końca XVIII i początku XIX w. stanowią kamienne nagrobki monumentalne. Z końca XVIII w. pochodzi obelisk na postumencie Agnieszki z Dunikowskich Terleckiej zm. w 1790 r.

Najstarsze nagrobki są sukcesywnie restaurowane ze środków Społecznego Komitetu Ratowania Zabytków Cmentarza w Hrubieszowie oraz wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Lublinie.

Cmentarz wojenny

Cmentarz wojenny założono po zakończeniu działań I wojny światowej, walk polsko-ukraińskich w 1918-1919 oraz walk z wojskami Budionnego w 1920 r., w miejscu niezrealizowanego powiększenia z 1880 r.

Na cmentarzu znajdują się ponadto mogiły żołnierzy stacjonujących w Hrubieszowie w okresie międzywojennym, mogiły żołnierzy poległych w latach 1939-1945, a także mogiły żołnierskie z okresu po II wojnie światowej.

W centralnej części cmentarza usytuowany jest pomnik poświęcony ofiarom wojen. Ma on postać wysokiego, żeliwnego krzyża ustawionego na postumencie i pięciostopniowej podstawie. Postument zdobią: orzeł w koronie, Order  Virtuti Militari i data 03.05.1994. Na ścianie frontowej widnieje tablica: „poległym za niepodległość Polski 1918-1939 w hołdzie społeczeństwo powiatu hrubieszowskiego”.

Cmentarz żydowski

Cmentarz Żydowski przy ulicy Kruczej, istniał najprawdopodobniej w tym miejscu już od XV-XVI w. Do II wojny był jedynym cmentarzem żydowskim na terenie miasta, w czasie wojny stał się miejscem egzekucji ok. 500 żydowskich mieszkańców miasta.

Cmentarz stanowi wieczną pamięć o zmarłych i pomordowanych Żydach miasta Hrubieszowa i stanowi symbol 500 lat współdziałania Polaków i Żydów w okresie od 1440r. do 1942 r. tj. momentu likwidacji getta w Hrubieszowie. Cmentarz pierwotnie miał powierzchnię kilka razy większą niż obecnie tj. 1 ha na planie wieloboku o falistym ukształtowaniu terenu. Na cmentarzu żydowskim znajdują się trzy upamiętnienia z różnych okresów. Najstarszy pomnik pochodzi z lat 50-tych. Drugi pomnik wybudowano w roku 1990. Natomiast „Ściana Pamięci” złożona ze 110 zniszczonych macew, odsłonięta została w 1997 r.